ایجاد مسیر گردشگری  در طولانی‌ترین قنات جهان

قنات زارچ پس از آماده‌سازی و لایروبی‌ کامل در حال تبدیل شدن به محلی تخصصی برای گردشگری قنات است. 

به گزارش ایسنا، قنات زارچ که در یزد واقع شده قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین قنات جهان است. قدمت این قنات حدود 1200 سال برآورده شده و با 2115 حلقه چاه، 250 کیلومتر طول دارد. از آنجایی که برخی از میله‌های این قنات در محل کنونی مسجد جامع یزد واقع شده، قدمت آن تا قبل از اسلام نیز روایت می‌شود. 

این قنات که تا چندین سال پیش به دلیل برخی ناملایمات‌ و بی‌توجهی‌ها در حال نابودی بود، اینک و پس از ثبت جهانی، در حال آماده‌سازی برای تبدیل شدن به محلی تخصصی برای گردشگری قنات است.

براساس طراحی‌های صورت گرفته، گردشگران پس از ورود به این قنات وارد یکی از پایاب‌ها می‌شوند و پس از گذشتن از مسیر آبی آن به یک آسیاب آبی قدیمی وارد می‌شوند.  در این مسیر حتی امکان استفاده از نان طبخ شده در پای آسیاب این قنات برایشان مهیا می‌شود و در ادامه‌ مسیر نیز از پایاب دیگر این قنات خارج خواهند شد.

یکی از ویژگی‌های جالب قنات زارچ، مقطع مربعی آن است چرا که دیگر قنوات عمدتا مقطعی بیضی یا دایره‌وار دارند و همین ویژگی نشان می‌دهد که قدمت این قنات به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد.

هرچند میزان آبدهی قنات زارچ تا نیم‌قرن پیش، افزون بر 150 لیتر در ثانیه بوده اما در حال حاضر به دلیل حفر بی‌رویه‌ چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق در حریم قنات، آبدهی آن به شدت کاهش یافته است. 

یکی از نکات قابل توجه این قنات، مسیرهایی است که با اختلاف 10 متر ارتفاع به‌ هم رسیده‌اند، در حالی که تراز این قنات صفر است و این شگفتی را برای بازدیدکنندگان به دنبال دارد که این اختلاف تراز چگونه مدیریت شده است. 

مظهر این قنات در شهر زارچ واقع شده و دارای سه شاخه یا تونل زیرزمینی جدا شامل شاخه‌های شیرین، شور و ابراهیم خویدکی است. البته دو شاخه‌‌ شیرین و ابراهیم خویدکی جزو شاخه‌های خشک شده قنات هستند و اکنون تنها شاخه‌ شور به طول 72 کیلومتر از آبدهی 60 لیتر در ثانیه برخوردار است. 
احیای دوباره و جریان یافتن مجدد آب در این قنات مدیون تلاش‌های چهارساله‌ اداره کل میراث فرهنگی استان بوده که با مسدود کردن مسیر فاضلاب‌های متصل به این قنات که شاید بیش از 100 مورد بوده، صورت گرفته است.